بسم الله الرّحمن الرّحیم
او دانای پنهان و آشکار و نیرومند مهربان است.
آن که هر چیز را نیکو آفرید،و آفرینش آدمی را از ِگل آغازید.
سپس نسل او را از عصارۀ آب ناچیز بوجود آورد. آنگاه اندام او را متوازن ساخت
و از روح خود در آن دمید و برای شما گوش و چشم و دل تدارک دید. اما کمتر سپاس بجای می آورند.
گفتند:” آیا وقتی در زمین ناپدید شدیم از نو آفرینش خواهیم یافت؟!
ولی آنان دیدار پروردگارشان را انکار کنند.
بگو:” فرشتۀ مرگ که برشما گماشته شده، جانتان را می گیرد،
و بعد بسوی پروردگارتان باز می گردید.
اگر شاهد زمانی باشی که مجرمان در پیشگاه پروردگارشان سر بزیز افکنده اند.
_ پروردگارا دیدیم و شنیدیم، مارا به دنیا باز گردان تا کار شایسته ای انجام دهیم، که اکنون به یقین رسیده ایم.
(12 – 6 : 32) بدرستی که خدا راستگوی والامقام است….
.
اوست که شما را از یک تن واحد آفرید، و همسر آن یک تن را نیز ازجنس خودش پدید آورد، تا به او آرام گیرد،
وچون او را در برگرفت، سبکبار شد، و با آن بار چندی زیست، تا گرانبار شد، آنگاه هر دو، خدائی را
که پروردگارشان بود خواندند، که اگر فرزند تن درستی بما عطا کنی ُشکرت را بجای خواهیم آورد.
چون خدا فرزندی تندرست به آنها عطا کرد، برای او شریکهائی ازمیان آنچه به آنها داده بود، قرار دادند،
خداوند از آنچه شریک او قرار می دهند برتر است. ( ۰ ۹ ۱ – ۹ ۸ ۱ : ۷ )
.
خداوند شمارا از شکم مادرانتان بیرون آورد درحالی که چیزی نمی دانستید،
و برای شما گوش و چشم و دل آفرید، تا شاکر باشید، آیا پرندگان را نمی بینید که درجوّ آسمان مسخّر
خدایند وجز او هیچ نگهداری ندارند؟ مسلماً دراین نشانه هائی است برای کسانی
که ایمان دارند. ( ۹ ۷- ۸ ۷: ۶ ۱ )
.
هرکس هدایت یابد برای خود هدایت یافته است و آن کس که گمراه شود، به زیان خود گمراه شده است،
وهیچ کس گناه دیگری را به دوش نگیرد، و ما هرگز عذاب نخواهیم کرد، مگر آنکه پیامبری بفرستیم.
( ۵ ۱ – ۳ ۱ : ۷ ۱ )
.
با یکتا پرستی روی به دین آور، این آفرینشی است که خدا مردم را به آن شیوه آفرید، تغییری درآفرینش خدا نیست، این است آئین استوار، ولیکن بشتر مردم نمی دانند.
به سویش بیائید و برای او تقوا کنید و نماز را برپا دارید و ازمشرکان نباشید، ازکسانی که در دینشان
فرقه فرقه شدند، و هر فرقه ای به آنچه داشت دلخوش بود. ( 2 3- 31 : 30 )
.
بگو پروردگارم مرا براه راست هدایت کرده است، دینی پا برجا و استوار، دین پاک ابراهیم که از مشرکان نبود.
بگو:
نماز مناسک حج، زندگی و مرگم از آن خداوند است که پروردگار جهانیان است. شریکی ندارد، و به این
مأمور شده ام و من از نخستین تسلیم شدگانم . ( 163 – 161 : 6)
.
اين (قرآن) كتابى است كه آياتش استوار و از جانب فرزانه اى آگاه بيان شده است.
كه جز خدا را نپرستيد، من از جانب او هشدار دهنده و بشارت دهنده اى براى شما هستم.
و نيز از پروردگار طلب آمرزش كنيد و به درگاهش توبه آوريد، تا در زمانى معين به شايسته ترين صورت
بهرمندتان سازد، و هر صاحب فضلى را به اندازۀ فضلش عطا كند و اگر روى بگردانيد من برشما
ازعذاب روز بزرگ بيمناكم. بازگشت شما به سوى خداست و او برهر چيز قادر است. (4- 1 : 11)
.
آنگاه که انسان را نعمت بخشیم روی بگرداند و متکبرانه دوری گزیند و چون شری به او برسد نا امید شود.
بگو:” هرکس به روش خود عمل می کند، پروردگار شما کسانی را که راهشان درست تر است بهتر می شناسد.”
( ۴ ۸ -۳ ۸ : ۷ ۱ )
.
ای مردم! وعدۀ خدا حق است، مبادا زندگی دنیا فریبتان دهد و مبادا (شیطان) فریب دهنده شما را
به (کرم) خدا مغرور گرداند، مسلماً شیطان دشمن شماست،
شما هم اورا دشمن بدارید، او پیروانش را براهی می خواند که سرانجام اهل دوزخ شوند.
کافران را عذابی سخت و مؤمنان نیکوکار را آمرزش و اجر بزرگی است. ( 7 – 5: 35)
.
« بندگانم را آگاه کن که من آمرزندۀ مهربانم، و کیفر من عذابی دردناک است.» ( 49 – 48: 15 )
نام پروردگار بلند مرتبه ات را منزّه دار، آنکه آفرید و سامان داد و حد برنهاد و هدایت فرمود.
آن کس که گیاهان را برویاند، پس آنگاه خشگ و سیاه گردانید، بزودی برتو خواهیم خواند تا فراموش نکنی،
جز آنچه را خدای دانندۀ آشکار و نهان بخواهد. ما تورا راه آسانتری می نمائیم، چنان که مفید افتد پند ده،
خدا ترسان بزودی پند گیرند، اما شقی ترین مردم آن باشد که سر بتابد، و او همان است که در آتش بزرگ
دوزخ سرنگون خواهد شد، و درآن نه میمیرد نه زنده می ماند. کسی که خود را تزکیه کند، مسلماً رستگار شود،
و نام پروردگارش را به یاد آورد و نماز برپا دارد، ولی شما زندگی دنیا را ترجیح می دهید، درحالی که آخرت بهتر
و پاینده تر است، این درکتاهای پیشینیان ذکر شده است، کتابهای ابراهیم و موسی. ( ۹ ۱- ۱: ۷ ۸ )
.
پس تذکر ده که تو تذکر دهنده ای، تو برآنها مسلط نیستی، مگر کسی که روی بگرداند و کافر شود،
که خدا به عذاب بزرگی گرفتارش خواهد کرد.
مسلماً بازگشت آنها به سوی ماست، آنگاه حساب رسی آن ها با ماست. ( ۶ ۲- ۱ ۲: ۸ ۸ )
.
خداوند ابتدا شما را ازخاک، و سپس از نطفه آفرید، آنگاه جفتهای یکدیگر قرارتان داد،
و هیچ ماده ای باردار نمیشود، و نمی زاید، مگر به علم او، و عمر سالخورده ای دراز نمی شود،
و ازعمر کسی کاهش نمی یابد، مگر آنکه در کتابی ثبت است،
و چنین کارهائی برخدا آسان است. ( ۱۱: ۵ ۳)
اگر خدا بخواهد مردم را به کیفر کارهایشان بازخواست کند، جنبنده ای بر روی زمین باقی نخواهد ماند،
ولی آنها را تا مدتی معین مهلت می دهد و چو.ن مدتشان بسر آمد- به راستی خدا به بندگانش
بصیر است.( ۵ ۴ : ۵ ۳ )
.
آیا آن کس که درهمۀ ساعات شب به عبادت پرداخته، یا درسجود است یا درقیام، و از آخرت بیمناک است،
و به رحمت پروردگارش امیدوار، با آن که چنین نیست یکسان است؟
بگو:” آیا دانایان با نادانان برابرند؟ تنها خردمندان پند می پذیرند. ( ۹- ۸ :۹ ۳ )
.
اوست که شما را از خاک آفرید، سپس از نطفه، آنگاه از خون بسته و بعد از آن بصورت طفلی شما را
بیرون می فرستد، تا به کمال نیرو برسید و پس از آن پیر شوید، وبرخی ازشما پیش از رسیدن به پیری می میرید،
و بعضی از شما به اجل معین می رسید، و شاید بیاندیشید.!
اوست که زنده می کند و می میراند و چون کاری را اراده کند، می گوید:” موجود شو”،
( بی درنگ) موجود می شوند. ( ۸ ۶ – ۷ ۶ : ۰ ۴ )
.
ای مردم ! ما شما را از مرد و زنی آفریدیم و شما را دسته ها و قبیله ها کردیم تا یکدیگر را بشناسید،
ولی گرامی ترین شما نزد خدا، با تقواترینتان است. ( ۳ ۱: ۹ ۴ )
.
از روزی بترسید که هیچ کس از دیگری دفاع نمی‌کند؛ و هیچ‌گونه عوضی از او قبول نمیشود؛
و شفاعت، او را سود نمی‌دهد؛ و (از هیچ سوئی) یاری نمی‌شوند!… ( 123: 2)
.
ایمان آوردگانی که کارهای شایسته کرده اند و نماز برپا نموده وزکات داده اند، نزد پروردگارشان پاداشی دارند،
نه بیمی برآنهاست و نه اندوهناک می شوند. ( ۶ ۷ ۲: ۲ )
.
سوگند به انجیر و زیتون، سوگند به طور سینا، سوگند به این شهر امن، که ما انسان را به نیکوترین صورت
و سیرت بیافریدیم، آنگاه اورا به پائین ترین مرحله برگرداندیم. مگر آنان که ایمان آوردند
و کارهای شایسته کردند – که برای آنها پاداش بی پایان است، پس چه برآنت داشت
که دین حق را تکذیب کنی؟ مگر خدا بهترین داوران نیست؟ ( ۸ – ۱ : ۵ ۹ )
.
سوگند به خورشید و روشنائی طالع شدنش، سوگند به ماه که پس از آن سر برآورد،
سوگند به روز آنگاه که آنرا روشن کند، سوگند به شب آنگاه که آنرا بپوشاند، سوگند به آسمان
و آنکه بر افراشتش، سوگند یه زمین و گستراننده اش، سوگند به روح آدمی و آنکس که به اعتدال آنرا آفرید،
و خیر و شرش را به او الهام کرد، :
هرکس نفس خود را تزکیه کند رستگار خواهد شد، و آنکس که پلیدش دارد، از زیانکاران است.( ۰ ۱- ۱: ۱ ۹)
.
درحقیقت این است که خدا حق است و جز او هرچه خوانده شود باطل است،
و براستی که خدا بلند مرتبۀ بزرگ است. ( 62 : 22)
.
بگوئید:” ما به خدا ایمان آوردیم ونیز به آنچه به ما و ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب
و نوادگان او نازل گردیده است و نیز آنچه از جانب پروردگار به موسی و عیسی و پیامبران دیگر
داده شده است، ما درمیان آنها فرقی نمی گذاریم و در برابر او تسلیم هستیم.”
( ۶ ۳ ۱: ۲ ) و ( ۴ ۸ و ۹ ۷ : ۳ )
.
رسولی از میان خودتان به نزد شما آمد، که بی تردید رنجهای شما بر او گران می آید
و به هدایتتان اصرار دارد، و بر مؤمنان رئوف و مهربان است.
پس اگر رو بگردانند بگو:
«خداوند مرا كفايت مىكند، هيچ معبودى جز او نيست، بر او توكل كردم، و او صاحب عرش بزرگ است!»
( 129- 128 : 9 )
.
به نام خداوند رحمتگر مهربان
چون يارى خدا و پيروزى فرا رسد (۱)
و ببينى كه مردم دستهدسته در دين خدا درآيند (۲)
پس به ستايش پروردگارت نيايشگر باش و از او آمرزش خواه كه وى همواره توبهپذير است (۳)
بدرستی که خدا راستگوی والامقام است. (سورۀ 110/النصر)
.
نام پروردگارت را بخوان و تنها به او دل ببند- آفریدگار شرق و غرب، که معبودی جز او نیست،
او را وکیل خویش برگزین و بر آنجه می گویند شکیبا باش. (۰ ۱- ۸ : ۳ ۷ )
.
آنگاه كه آسمان بشكافد، آنگاه كه ستارگان فرو ريزند، آنگاه كه درياها روان گردند،
آنگاه كه قبرها زيرو زبر شوند، هر كس درخواهد يافت كه چه چيزى را پيش فرستاده و چه چيزى را
پشت سر گذاشته است.
اى انسان چه باعث شد كه در برابر پروردگار كريمت مغرور شوى؟
آنكه تورا خلق كرد و به تو كمال بخشيد وب ه اعتدال برگزيد و بصورتى كه خواست تركيب كرد، چنين نيست،
بلكه روز جزا را تكذيب ميكنيد، بدون شك نگهبانانى برشما گمارده شده، كه نويسندگان بزرگوار هستند،
و آنچه را انجام ميدهيد، ميدانند، مسلماً نيكوكاران متنعمند، و بدكاران را جا در دوزخ است،
روز جزا به آن درآيند و گريزشان نيست. تو چه ميدانى روز قيامت چيست؟ باز چه ميدانى روز قيامت چيست؟ روزيست كه هيچكس قادر بانجام كارى براى ديگرى نيست و در آن روز فرمان خداراست.”
(سورۀ : ” ۸۲ ” انفطار ( شكافتن) شامل نوزده آيه)
.
بگو خدا شما را زنده ميكند و سپس ميمراند و بارديگر در روز قيامت كه ترديدى درآن نيست
جمعتان ميكند. (آيۀ: “۲۶” ازسورۀ: “۴۵” جاثيه)
.
خدای رحمان قرآن را برای ترسیم برنامه خیر و سعادت و کمال زندگی بشری به سوی بهترین آیین جهان
یعنی اسلام فرستاد، تا به تعبیر مولای متقیان علی(ع) محبت را به انسانها هدیه کند:
«خداوند آن را برای خود برگزید و با دیده عنایت پروراند، بهترین آفریدگان خود را مخصوص ابلاغ آن قرار داد،
تا این دین سراسر محبت را برای انسانها به ارمغان بیاورد.»
(نهج البلاغه خطبه ۱۹۸)
.
شايد بتوان گفت كه منبع فهم ودرك دين،”خود انسان است” تا زمانى كه آدمى بيك انسان شناسى
عميق عارفانه دست پيدا نكرده، هيچ چيز را به معناى راستين و جوهرى كلمه نخواهد شناخت.
«اى انسان تو در پس روان خودت يك منبع عظيمى ازمعرفت خدائى دارى كه اگر آنرا كشف كنى
به فلسفۀ حيات پى ميبرى.»
با كشف اين سر چشمۀ الهام بخش خدائى ميتوان تا حدى آن سوى سكۀ حيات را ديد.
مناسك دينى با شكل خارجى اين تحول وجودى را نشان ميدهند. مثل حج – كه اساساً خود زمينه ساز
پرورش اين روح درجان آدمى است، مثل صلات. وقتى خداوند در”قرآن مجيد” ميفرمايد: “صلات را برپا داريد”، منظورش اين است كه با خداوند رابطه برقرار كنيد. وقتى اين رابطه برقرار شد انسان ازهرپليدى فاصله ميگيرد
و آنگاه معناى اين آيۀ قرآن عمق و ژرفا پيدا ميكند كه:
«صلات آدمى را از هرنوع ُمنكر، فساد و فحشاء باز ميدارد.»
دکتر شریعتی
( البته اگر این صلات یا نماز، دركمال خلوص و آگاهانه اجراء شود و نه سطحى و ريا كارانه.)
.
عرفان زمينه ساز اصل شناخت خود:
دريك تعريف كلى عرفان عبارت است از:”باز شناخت ذات قدسى درجان خويش.”
اين ذات قدسى در درون همۀ ما وجود دارد. اگر وجود دارد چيست؟ و چگونه ميتوان از مزایای نزدیکی
به او برخوردار شد؟ اين “ذات قد سى” مثال دانه ايست در درون خاك وجود ما،
( اگر تن خود را خاك بپنداريم ) در زير ( اعماق) آن، يك دانۀ قدسى است وبهمين دليل آن را نمى بينيم
و حس نمى كنيم مگر آنكه اين دانۀ قدسى تحت يك شرايط خاص اززيرخاك تن ما سرباز كند. جوانه بزند
و به تدريج شكوفا شود، آنموقع است كه اساساً ما وارد قلمرو عرفان ميشويم.
و با اين نوع تلقى و با اين نوع درك هست كه به فهم راستين از خداوند، ازدين و ازهستى دست مى یابيم.
چرا؟ كه فهم مذهب، فهم دين، فهم خدا، معلول فهم و شناخت ” خودمان” است،
و شناخت راستين خودمان هم معلول كشف “دانۀ قدسى” است كه در جان و روان نا خود آگاه ما وجود دارد.
تعبيرات مختلف دراساس و حقيقت موضوع فرق ايجاد نمى كند.
اشاره به آيۀ: “۹” از سورۀ:”۳۲” سجده ، كه خداوند فرموده: ” از روح خود دراو دميدم.”
(که اکنون در اینجا بعنوان” دانۀ قدسى” ازآن روح نام میبریم.)
البته کشف رمز اين روح بطور حقیقی برما نا شناخته است.
زیرا خداوند در آیۀ:”۵ ۸” ازسورۀ ” ۱۷” اسراء فرموده : دربارۀ روح از تو میپرسند،
بگو: “روح از امر پروردگار من است، و جز اندکی ازدانش به شما داده نشده است.
” شريعتى” ميگويد عرفان بُعد ” آزادى” و بُعد ” برابرى” است. چرا اين ترتيب را قائل است؟
چون عرفان زمينه ساز اصل شناخت خود است.
تا زمانى كه انسان خود را نشناسد، و ازدرون براى آزاد كردن خود تلاش نكند، چگونه ميتواند ديگرى را آزاد كند؟ چگونه ميتواند جامعه اش را آزاد كند؟ و پس از آن عدالت را مستقر سازد؟
انسان بطور طبیعی فراموشكار است. چه چيز را فراموش كرده است؟ همين “دانه اى” كه در درونش هست. جالب اينكه همۀ پيامبران مبعوث شدند كه فقط همين دانه را برويانند. ” ذكر” ياد آور آن دانه است
كه در درون انسان است. شگفت آنكه قرآن خود” ذكر” ميباشد و پيامبران آورندۀ آن.
آنها تمام آن پيامبران ياد آور آن دانه اى هستند، كه انسان فراموشكار همواره آنرا فراموش ميكند.
اكنون كه پيامبر نيست، قرآن آنرا بياد ميآورد. تا زمانى كه اين دانه درما نرويد و شكوفا نشود
نمى توان به احساس خويشاوندى با همۀ پديدهاى طبيعت رسيد. درواقع كشف آن دانه، طبيعت را
در ديدگاه آدمى رنگى آشنا مى بخشد و آن را شايستۀ زيستن ميكند.
.
كشف اين دانه آغاز رويش ايمان درجان آدمى است.
قرآن بهشت را به كسانى وعده ميدهد كه ايمان دارند، عمل صالح ميكنند و درمسيرى كه خداوند
معين فرموده است به پيش ميروند. ايمان يعنى چه؟
ايمان به تعبير” اقبال لاهورى ” اطمينانى زنده نسبت به آن شعور كيهانى درجان انسان است.
اگرما به اينجا برسيم به ايمان رسيده ايم.
ايمان يك اعتقاد جزمى نيست، تنها باور به خدائى كه درهستى هست ، نيست.
ايمان شكفتن نيروى مرموزى در انسان است كه درحالى كه در او دگرگونى دائم ايجاد ميكند،
او را به امنيّت ميرساند و از اضطراب رهائى مى بخشد.
بشارت قرآ ن به جاودانگى در گرو كسب ايمان است.
(بازخوانى عرفان دراند يشۀ دكترشريعتى) : نوشتۀ “اميررضائى”
از خواهیم توفیق عمل …..
آخرین دیدگاه‌ها